Đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn Văn chính thức

Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2023 đã chính thức diễn ra vào ngày 28 – 29/06. Theo đó, môn Ngữ Văn như thường lệ là môn thi đầu tiên với hình thức thi là tự luận trong thời gian 120 phút. Trải qua ngày thi đầu tiên, các sĩ tử hãy cùng Monava đánh giá và gợi ý lời giải cho đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn văn nhé.

Đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn văn 

Theo số liệu ước tính, số lượng bài thi ngữ văn thu từ học sinh năm nay là 1.008.500 nhiều hơn năm ngoái gần 27.000. Trong vòng 120 phút, thí sinh phải thực hiện 2 phần thi là đọc hiểu (3đ) và làm văn (7đ). 

Trong phần làm văn, Đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn văn yêu cầu thí sinh phân tích một đoạn trích trong tác phẩm Vợ Nhặt (nhà văn Kim Lân). Phần viết nghị luận xã hội năm nay lại nêu bật vấn đề cân bằng cảm xúc trong cuộc sống. 

Các thầy cô đánh giá đề thi ngữ văn năm nay có cấu trúc quen thuộc, độ khó vừa phải. Thầy cô cho biết thêm ngay cả học sinh với học lực trung bình cũng có thể đạt 5 – 6 điểm, học lực khá thậm chí là 7 điểm. 

Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2022, môn Ngữ Văn có điểm trung bình là 6,51. Điểm nhiều thí sinh đạt nhất là 7. Tỷ lệ thí sinh đạt điểm dưới trung bình là 11,6%, trong khi có 5 bài thi đạt điểm tuyệt đối.

Gợi ý lời giải đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn văn 

1. ĐỌC HIỂU

Câu 1.

Thể thơ: tự do.

Câu 2.

Từ ngữ, hình ảnh miêu tả cơn giông mùa hè: Cát bay, bầu trời thật thấp, sấm, gõ, gió, lá bay, đá bay, thổi

Câu 3.

Biện pháp tu từ so sánh thể hiện rõ trong câu thơ ““Mưa ròng ròng như triệu ngón tay…/Ngỡ như hành quân trở về tuổi nhỏ”.

– Tác dụng biện pháp so sánh:

Cơn mưa đầu hạ rơi như những ngón tay mềm mại của thiên nhiên, tạo nên hình ảnh sống động và cho phép người đọc dễ dàng hình dung cảm giác của cơn mưa.

Thiên nhiên trong cơn giông tố được so sánh như một sự kiện đầy uy nghi, khiến những giọt mưa mạnh mẽ trút xuống như động lực cho con người trải nghiệm sự sống trong cơn giông.

Lời thơ trở nên bay bổng và cuốn hút hơn nhờ vào hình ảnh sinh động và sức mạnh của sự mô tả tự nhiên.

Câu 4.

Học sinh nêu quan điểm cá nhân.

* Gợi ý:

Cuộc sống luôn đối mặt với những thử thách và gian nan, nhưng chính những điều này làm cho con người trở nên mạnh mẽ hơn, vượt qua được mọi khó khăn.

Trước mỗi khó khăn, việc quan sát và bình tĩnh là rất quan trọng để tìm ra phương án giải quyết tốt nhất.

Mỗi người cần nuôi dưỡng trong trái tim mình một tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên, quê hương và đất nước, bởi đó là nguồn động lực để vượt qua mọi thử thách và gắn kết con người với nguồn gốc của mình.

1. LÀM VĂN

Câu 1.

1. Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Sự cần thiết phải biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống

2. Thân đoạn

A. Giải thích: 

• Cảm xúc là những tình cảm nảy sinh từ sự rung động trong lòng, là biểu hiện tự nhiên của bản tính con người. Tuy nhiên, để có một cuộc sống lành mạnh và thăng hoa, việc cân bằng cảm xúc là điều cần thiết với mỗi cá nhân. Cân bằng cảm xúc là khả năng điều chỉnh và quản lý những cảm xúc này một cách hợp lý, sao cho phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu của bản thân.
• Trong cuộc sống hiện đại, khả năng cân bằng cảm xúc giúp con người tồn tại và phát triển một cách ổn định. Việc này đòi hỏi khả năng nhận biết, chấp nhận và xử lý các cảm xúc một cách tích cực và hiệu quả. Khi biết cân bằng cảm xúc, mỗi người có thể trải qua những thử thách và khó khăn trong cuộc sống một cách bình tĩnh, vững chắc hơn.
• Việc học cách điều chỉnh cảm xúc không chỉ giúp tăng cường sức khỏe tâm lý mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho mối quan hệ và sự nghiệp. Cân bằng cảm xúc là nền tảng để xây dựng một cuộc sống hài hòa và đạt được sự thành công và hạnh phúc trọn vẹn.

B. Bàn luận

– Luận điểm 1: Tại sao chúng ta cần biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống?

• Nếu để cảm xúc chi phối cuộc sống, chúng ta dễ bị mất tự chủ và lý trí, có thể làm những việc mà không suy nghĩ kỹ, gây ra hậu quả xấu cho bản thân và người khác. Việc không kiểm soát được cảm xúc có thể dẫn đến các quyết định hấp tấp và không suy nghĩ kỹ, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và mối quan hệ của chúng ta.

– Luận điểm 2: Tầm quan trọng của cân bằng cảm xúc

• Cân bằng cảm xúc là chìa khóa giúp chúng ta chủ động đối mặt với khó khăn, thử thách và khủng hoảng trong cuộc sống một cách hiệu quả. Khả năng này giúp tạo ra sự ổn định trong tâm trí, giúp chúng ta điều hướng cảm xúc tích cực để tìm ra các giải pháp và hành động thích hợp trong mọi tình huống.
• Việc biết cân bằng các cảm xúc cũng giúp chúng ta đưa ra quyết định tốt hơn, giải quyết vấn đề một cách khôn ngoan và duy trì quan hệ tốt đẹp với người khác. Những người có khả năng quản lý cảm xúc tốt thường có thể đưa ra quyết định có trách nhiệm hơn, không bị chi phối bởi những cảm xúc tiêu cực và đạt được kết quả tích cực.
• Hơn nữa, cân bằng cảm xúc giúp chúng ta tận hưởng những khoảnh khắc đáng nhớ trong cuộc sống và phát triển sự tự tin. Việc kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc giúp chúng ta thưởng thức mọi trải nghiệm, từ những niềm vui nhỏ đến những thử thách lớn, đồng thời tạo ra một tâm trạng tích cực và sự tự tin vững chắc trong bản thân.

⇒ Ý nghĩa: Chúng ta sống có chủ động và tự tin. Khả năng này cho phép chúng ta có sự kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc của mình theo hoàn cảnh và mục tiêu, thay vì bị cảm xúc chi phối và ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định và hành động của bản thân.

Học sinh lấy dẫn chứng minh họa phù hợp.

C. Phản đề

– Nhiều người vẫn sống theo cảm tính, không biết kiểm soát được cảm xúc của mình.

– Lối sống thiếu ý thức, chỉ biết theo đuổi những thứ thoáng qua, không biết tôn trọng giá trị của cuộc sống.

D. Liên hệ bản thân và tổng kết vấn đề.

3. Kết đoạn: Liên hệ bản thân và tổng kết vấn đề.

Câu 2.

I. Mở bài:
Kim Lân là một cây bút văn xuôi đặc biệt của văn học Việt Nam, nổi tiếng với những tác phẩm xoay quanh đề tài nông thôn và cuộc sống của người nông dân nghèo. Ông được biết đến với cách viết sắc sảo, sâu sắc và phân tích tâm lý nhân vật tài tình.
“Tác phẩm “Vợ Nhặt” của Kim Lân là một trong những tác phẩm xuất sắc, được viết trong bối cảnh nạn đói năm 1945. Tác phẩm này không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về cuộc sống hàng ngày của những người nông dân mà còn là một bức tranh tinh thần sâu sắc về sự kiên nhẫn, lòng can đảm và tình yêu thương trong hoàn cảnh khó khăn nhất. Kim Lân đã mô tả một cách chân thực và sống động những nỗ lực, hy sinh và lòng nhân ái của nhân vật chính, từ đó tôn vinh giá trị tinh thần của con người, ngay cả khi họ đối diện với bờ vực của cái chết.”
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân qua góc nhìn của nhà văn Kim Lân. Nhưng hơn thế nữa, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách nhìn cuộc sống của nhà văn này thông qua những tác phẩm văn xuôi đặc sắc của ông. Điều này sẽ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về tầm quan trọng và giá trị của cuộc sống nông thôn, cũng như sự kiên nhẫn, lòng kiên trì và tình cảm đồng lòng trong cộng đồng nông dân mà Kim Lân đã khắc họa trong các tác phẩm của mình.
II. Thân bài:
1. Phân tích đoạn trích
a. Vị trí và bối cảnh đoạn trích.
Vị trí của đoạn trích này là ở phần cuối của tác phẩm, trong bữa cơm đón nàng dâu mới của Tràng.
Bối cảnh chính của đoạn trích là Tràng, một người đàn ông xấu xí và thô kệch, sống trong xóm ngụ cư giữa thời kỳ nạn đói. Trong một lần đẩy xe bò, Tràng đã “nhặt” được vợ – một hành động phản ứng trước hoàn cảnh khốn khó mà xã hội đang đối diện. Sau sự việc này, đoạn trích tái hiện phản ứng của các nhân vật khi cuộc thu thuế diễn ra, đặc biệt là sau khi Tràng đã “nhặt” được vợ mới.
b. Đoạn trích thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, niềm tin vào tương lai và khát vọng đổi đời đáng trân trọng của những con người đang trên bờ vực của cái chết
Đoạn trích thể hiện niềm tin vào tương lai

Trong bữa cơm đón nàng dâu mới, sau khi truyền đạt cho các con niềm tin và niềm vui thông qua những hình ảnh tích cực về tương lai, tiếng trống thu thuế vang lên dồn dập, đẩy bà cụ Tứ trở về với hiện thực khắc nghiệt. Niềm vui của bà không thể bừng lên, niềm tin của bà không thể lan tỏa; nỗi lo lắng về tương lai vẫn vương vấn, không hề giảm đi.
Thế nhưng ngay sau đó, câu nói của người con dâu mới đã mang đến thông tin định hướng, mở ra lối thoát. Người vợ nhặt đã mang đến niềm tin và hi vọng cho một tương lai mới mẻ, tạo ra một khởi đầu tích cực cho bà cụ Tứ và gia đình.
Nhờ vào lời nói của người con dâu về những điều bà chưa từng được nghe, chưa từng được thấy, nỗi niềm của bà dần vơi đi. Đó là ánh sáng le lói cuối đường hầm. Bà đã nhìn thấy lối thoát cho chính mình, cho gia đình và cả những người dân khốn cùng như bà. Lời nói đó đã mang đến hy vọng và khát vọng mới, mở ra một tương lai tươi sáng và đầy tiếng cười sau những ngày đầy gian khổ.
Đoạn trích thể hiện khát khao đổi đời của nhân các nhân vật.
Khao khát đổi đời của nhân vật Tràng được thể hiện rõ nhất qua suy nghĩ của anh sau khi nghe người vợ nhặt nói về việc phá kho thóc của quân Nhật.
– Tràng từ một anh chàng thô kệch, ngờ nghệch đã bắt đầu biết quan tâm đến những chuyện ngoài xã hội: mạn Thái Nguyên, Bắc Giang không đóng thuế mà còn phá kho thóc Nhật chia cho người đói. Tràng nghĩ ngợi, anh nhớ lại sự kiện những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp, đằng trước là lá cờ đỏ to lắm. Hôm ấy Tràng không hiểu gì nên đã kéo xe thóc đi lối khác. Bây giờ thông qua câu chuyện của người vợ, anh biết được họ phá kho thóc để chia cho người đói. Nghĩ đến đây anh bỗng thấy hối hận.
Đây là tín hiệu cho một tương lai tươi sáng. Người đọc tin tưởng rằng Tràng sẽ đi theo Việt Minh, theo con đường cách mạng, để tìm kiếm một cuộc sống mới và một tương lai tự do và công bằng hơn cho bản thân và gia đình. Sự hy vọng và niềm tin vào sự thay đổi tích cực của Tràng trong tình hình khó khăn đóng vai trò quan trọng trong việc thôi thúc người đọc đồng cảm và ủng hộ hành động của nhân vật này.
Cờ đỏ sao vàng là biểu tượng của sự đoàn kết và hy vọng, là lá cờ của cuộc đấu tranh cho sự tự do và bình đẳng. Bằng việc đồng hành với người khác trên con đường cách mạng, Tràng hy vọng sẽ góp phần vào sự cải thiện cuộc sống và tương lai hơn cho cả cộng đồng.
c. Đánh giá:
Ngôn ngữ mộc mạc mà tinh tế: Kim Lân sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi, nhưng lại rất tinh tế và sắc bén trong việc xây dựng nhân vật. Mỗi nhân vật có cách biểu lộ cảm xúc riêng, đem lại sự đa dạng và sâu sắc trong vẻ đẹp tâm hồn của họ.
Sự am hiểu tâm lý con người: Sự am hiểu sâu sắc về tâm lý con người giúp Kim Lân tạo ra những trang văn chân thực, cảm động. Ông biết cách lồng ghép những chi tiết tinh tế về tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của nhân vật vào trong câu chữ, khiến người đọc cảm thấy chân thật và đồng cảm.

Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn: Kim Lân sử dụng giọng điệu tự nhiên, không cầu kỳ, đậm phong thái của những con người nơi vùng quê chất phác để kể chuyện. Từ đó, ông tạo ra những tác phẩm hấp dẫn, lôi cuốn, gần gũi với độc giả, giúp người đọc hoàn toàn lẫn vào thế giới của những nhân vật và câu chuyện một cách tự nhiên và chân thực.
III. Kết luận
– Khái quát lại vấn đề.
– Giá trị nội dung, nghệ thuật.

Lời kết

Tựu trung lại, đề thi ngữ văn năm nay khá vừa sức với thí sinh, bằng chứng là số lượng thí sinh đạt điểm trên 7 rất lớn. Trên đây Monava đã chia sẻ cho bạn đề thi tốt nghiệp THPT 2023 môn Văn và gợi ý cách giải, hy vọng sẽ là nguồn tham khảo quý giá cho các sĩ tử vào kì thì năm sau.